چگونه دیسک کمر و گردن یا فتق دیسک را درمان کنیم؟
فتق دیسک ۴ مرحله دارد، در مراحل اولیه و تشخیص به موقع، میتوان آن را با فیزیوتراپی اختصاصی (استفاده از مدالیته و تمرین درمانی) درمان کرد، اما اگر به موقع درمان نشود به جراحی نیاز پیدا میکند.
آیا میدانید دیسک کمر و گردن (فتق دیسک) چیست؟
امروزه، افراد زیادی از درد کمر و گردن رنج میبرند. یکی از دلایل این دردها میتواند بیرون زدگی دیسک باشد که در افراد میانسال و حتی جوان اتفاق میافتد.
دیسک ساختار ژله مانندی دارد، که بین مهرهها قرار میگیرد و به عنوان کمک فنر به ستون فقرات کمک میکند. به طور کلی، دیسک از دو بخش مرکزی (هسته یا نوکلئوس پالپزوس) و محیطی (آنولوس فیبروزوس) تشکیل شده است،که بخش مرکزی نرم و بخش محیطی سفتتر است.
هنگامی که در اثر عواملی مثل بلند کردن جسم سنگین، انجام حرکتهایی که با خم شدن و چرخیدن همزمان همراه است و گاهی عوامل خود به خودی (عوامل ژنتیکی) به دیسک فشار وارد شود؛ ممکن است هسته دیسک از ناحیهای که ضعیفتر است به سمت مرکز یا طرفین قسمت محیطی دیسک بیرون بزند که به این حالت فتق دیسک می گویند. اگر بیرون زدگی از ناحیه مرکزی باشد عوارض بیشتری را به همراه خواهد داشت.
تقریبا ۳۳ مهره در ستون فقرات وجود دارد که ۲۴ مهره متحرک است.۷ مهره مربوط به گردن، ۱۲ مهره سینه ای، ۵ مهره کمری و باقی مهرهها مربوط به استخوان خاجی و دنبالچه است.
اگربیرون زدگی دیسک در گردن باشد به آن فتق دیسک گردنی و اگر در کمر باشد به آن فتق دیسک کمری میگویند؛ فتق دیسک در سایر نواحی کمتر اتفاق میافتد.
فتق دیسک ۴ مرحله دارد، در مراحل اولیه و تشخیص به موقع، میتوان آن را با فیزیوتراپی کمر اختصاصی (استفاده از مدالیته و تمرین درمانی) درمان کرد، اما اگر به موقع درمان نشود به جراحی نیاز پیدا میکند.
گاهی فتق دیسک میتواند بدون علامت باشد، اما بیشتر اوقات با درد همراه است که این درد بسته به محل فتق دیسک به اندام فوقانی و تحتانی منتقل می شود.
اگر در ناحیه کمر باشد این درد که غالب اوقات با فشار بر روی عصب سیاتیک همراه است به باسن و ران منتقل میشود و با پیشرفت به پشت ساق میرسد؛ و اگر در ناحیه گردن باشد درد در اندام فوقانی در نواحی شانه و بازو است و ممکن است با خم کردن و یا چرخاندن سر احساس درد وجود داشته باشد.
به طور کلی، درد در هنگام افزایش فشار بر بدن مانند سرفه و عطسه بیشتر میشود.
فتق دیسک با احساس گزگز و مورمور (در نواحی که عصب تحت فشار است) و احساس ضعف در عضلات همراه است. این ضعف عضلات گاهی سبب تلوتلو خوردن فرد می شود.
زمانی این علائم خیلی شدید باشد به طوری که فرد نتواند کاری انجام دهد، یا کنترل ادرار و مدفوع خود را از دست بدهد از اورژانسهای جراحی محسوب میشود.
برخی از دلایل ایجاد دیسک کمر شامل موارد زیر میشود:
فتق دیسک را چگونه تشخیص دهیم؟
معمولا برای تشخیص فتق دیسک، گرفتن سابقه ایجاد درد از بیمار کفایت میکند. یعنی با فهمیدن این که چگونه عارضه برای بیمار ایجاد شده است میتوان فهمید که فتق دیسک برای او اتفاق افتاده است.
همین طور میتوان با گرفتن تست از عصب، گیر افتادن آن را متوجه شد. معمولا قدرت عضلانی بیمار کاهش قابل توجهی دارد و میزان حساسیت او نیز افزایش مییابد. اما برای اطمینان از این موضوع از تصویر برداری کمک میگیریم. مناسب ترین روش تصویر برداری ام آر آی است.
درمانهای فیزیوتراپی و جراحی فتق دیسک را بشناسید
اولین قدم برای درمان فتق دیسک استراحت، استفاده از دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی، فیزیوتراپی، تزریق ستون فقرات و در نهایت جراحی است.
فیزیوتراپی بهترین درمان برای مراحل اولیه فتق دیسک است، تراپیست با قرار دادن بیمار در وضعیتهای صحیح و استفاده از مدالیتهها به او در بهبودش کمک میکند. پس از بهبودی، بیمار باید فعالیتهایش را طوری انجام دهد که مجددا عارضه برای او ایجاد نگردد.
معمولا در ابتدای بروز درد فرد از داروهای مسکن که باعث ریلکس کردن عضله میشود و بدون نسخه نیز در دسترس است استفاده می کند و اگر میزان درد در فرد بیشتر شود باید از مسکنهای قویتری استفاده کند. این داروها دارای عوارضی میباشند و توسط پزشک تجویز میشوند و پزشک علاوه بر این، در صورت وجود اسپاسم عضلانی به بیمار داروهای شل کننده عضلات نیز میدهد.
هنگامی که التهاب زیاد باشد به اطراف اعصاب نخاعی کورتون تزریق میکنند تا این التهاب را ازبین ببرد. اما می توان گفت بهترین درمان برای فتق دیسک در مراحل اولیه استراحت کردن و مراجعه به فیزیوتراپی است.
داروهای ضد التهاب در واقع برای این است که درد بیمار سریعتر بخوابد و بتواند به فعالیتهای روزمره خود بازگردد. اگر این داروها به تنهایی استفاده شوند اثر درمانی نخواهد داشت.
درمان دیسک کمر و گردن با استفاده از فیزیوتراپی
آموزش ورزشهای ویلیام و مکنزی: این ورزش در چند مرحله انجام میشود و اثر بخشی بسیار خوبی برای بیمار دارد.
درای نیدلینگ: در فیزیوتراپی از درای نیدلینگ برای آزاد کردن عصب گیر افتاده و عضلاتی که دچار گرفتگی شدهاند استفاده می شود.
استفاده از مدالیته: مدالیتههایی مانند لیزر پرتوان، سرما در مواردی که درد حاد وجود دارد و گرما در مواردی که درد غیرحاد است اثر درمانی خواهد داشت، استفاده از اولتراسوند در مسیر عصب گیر افتاده (مسیردرد) باعث کاهش التهاب خواهد شد.
تقویت عضلات کمر
دادن کشش و ترکشن در ستون فقرات
استفاده از کینزیوتیپ در مسیر عصب
استفاده از اورتز در گردن و کمر برای حمایت از دیسک: نباید طولانی مدت از این اورتزها استفاده کرد چون باعث آتروفی عضلانی میشود و فردی که عضلاتش آتروفی می شود مستعد جراحی میشود.
استفاده از طب سوزنی: فیزیوتراپی به موقع برای بیماران دیسک گردن و دیسک کمر میتواند بیمار را در مدت ۶ هفته به بهبودی برساند.
جراحی، آخرین راهکار درمان فتق دیسک
در موارد حاد و غیر قابل درمان با فیزیوتراپی، بیمار باید جراحی شود. جراحی به این صورت است که جراح، بخش بیرون زده دیسک را برمیدارد و در موارد خیلی نادر از دیسک مصنوعی استفاده میکنند.
جراحی برای بیمار عوارض زیادی دارد. بیمار پس از جراحی باید فعالیت خود را کاهش بدهد و در صورتی که رعایت نکند احتمال فتق دیسک مجدد برایش وجود دارد.
بهترین درمان، پیشگیری از فتق دیسک است
برخی از راههای پیشگیری از دیسک کمر و گردن شامل موارد زیر است: