در این مقاله انواع روشهای درمان سکته مغزی شامل داروها، توانبخشی و سایر موارد را بررسی نموده و عوامل و دلایلی که میتواند به پیشگیری از سکته مغزی (ایسکمیک و هموراژیک یا خونریزی دهنده) کمک کند را بیان میکنیم. برای اطلاعات بیشتر مقاله سکته مغزی چیست را مطالعه کنید.
درمان سکته مغزی
درمان اورژانسی سکته مغزی بستگی به این دارد که آیا شما یک سکته مغزی ایسکمیک داشتهاید یا یک سکته مغزی که شامل خونریزی داخل مغز باشد.
درمان سکته مغزی ایسکمیک
برای درمان سکته مغزی ایسکمیک پزشکان باید سریعا جریان خون مغز شما را مجددا برقرار کنند. این امر به کمک کارهای زیر انجام میشود:
- داروهای داخل وریدی اورژانسی
- اعمال داخل عروقی اورژانسی
داروهای داخل وریدی اورژانسی
درمان با داروهایی که میتوانند لخته را از بین ببرند باید در عرض ۴.۵ ساعت از وقتی که علایم اولیه شروع میشوند بصورت داخل وریدی انجام شود. هر چه این داروها زودتر داده شوند بهتر است. درمان سریع نه تنها شانس زنده ماندن را بهبود میبخشد بلکه ممکن است عوارض را نیز کاهش دهد.
تزریق داخل وریدی فعال کننده پلاسمینوژن بافتی (tPA)، استاندارد طلایی درمان برای سکته مغزی ایسکمیک است. تزریق tPA معمولا از طریق یک ورید در بازو طی سه ساعت اول انجام میشود. گاهی اوقات تزریق tPA طی بیش از ۴.۵ ساعت از شروع علایم سکته مغزی صورت میگیرد.
این دارو با حل کردن لخته خون عامل سکته مغزی باعث به جریان درآمدن مجدد جریان خون میشود. این دارو با حذف سریع عامل سکته مغزی میتواند در بهبودی کاملتر افراد کمک کند. پزشک جهت تعیین این که آیا tPA برای شما مناسب است یا خیر، خطرات معینی از جمله خونریزی مغزی احتمالی را در نظر میگیرد.
اعمال داخل عروقی اورژانسی
پزشکان گاها سکته مغزی ایسکمیک را مستقیما از داخل رگ خونی مسدود شده درمان می کنند. ثابت شده است که درمان داخل عروقی بطور مشخصی نتایج را بهبود بخشیده و ناتوانی طولانی مدت پس از سکته مغزی ایسکمیک را کاهش داده است.
این فرایندها باید هر چه سریعتر انجام شود:
- داروهایی که مستقیما به مغز میرسند
- از بین بردن لخته با ابزار
- روشهای دیگر
داروهایی که مستقیما به مغز می رسند
پزشکان یک لوله باریک و بلند (کاتتر) را از طریق شریانی در کشاله ران شما وارد و به سمت مغز هدایت میکنند تا tPA را مستقیما به جایی که سکته مغزی اتفاق افتاده برسانند. فرصت زمانی برای این درمان تقریبا طولانیتر از تزریق tPA است اما با این وجود باز هم زمان محدود است.
از بین بردن لخته با ابزار
پزشکان میتوانند از وسیلهای متصل به یک کاتتر برای از بین بردن مستقیم لخته از رگ خونی مسدود شده در مغز استفاده کنند. این روش بویژه برای افرادی با لخته بزرگ که بطور کامل با tPA حل نمیشود، سودمند است. این فرایند اغلب با تزریق tPA بصورت ترکیبی مورد استفاده قرار میگیرد.
فرصت زمانی برای در نظر گرفتن این فرایندها، به علت تکنیکهای تصویربرداری جدیدتر، گسترش یافته است.پزشکان ممکن است تستهای تصویربرداری پرفیوژن (انجام توسط سی تی اسکن یا MRI) را برای کمک به تعیین این که یک فرد به چه مقدار از درمانهای داخل عروقی سود میبرد، تجویز کنند.
روش های دیگر جهت درمان سکته مغزی
پزشک ممکن است برای کاهش خطر ابتلا به یک سکته مغزی دیگر یا یک حمله گذرای ایسکمیک، روشی را برای باز نگه داشتن شریانی که توسط پلاک تنگ شده است به شما توصیه کند. انتخابها بنابه وضعیت شما متفاوت است ولی شامل موارد زیر است:
- اندارترکتومی کاروتید
- آنژیوپلاستی و استنت گذاری
اندارترکتومی کاروتید
شریانهای کاروتید عروق خونی هستند که در طول هر سمت از گردن امتداد پیدا می کنند و خون مغز شما را تامین میکنند. این عمل پلاک مسدود کننده شریان کاروتید را از بین میبرد و ممکن است خطر سکته مغزی را در شما کاهش دهد. همچنین این روش خطراتی را نیز به ویژه برای افرادی با بیماری قلبی یا دیگر شرایط پزشکی به دنبال دارد.
آنژیوپلاستی و استنت گذاری
در آنژیوپلاستی جراح کاتتری را از طریق شریانی در کشاله ران به سمت شریانهای کاروتید هدایت میکند. سپس یک بالون برای گشاد کردن شریان تنگ شده متسع میشود. در پایان یک استنت برای باز نگه داشتن شریان در محل جایگذاری میشود.
درمان سکته مغزی هموراژیک
در درمان سکته مغزی هموراژیک باید ابتدا میزان خونریزی داخل مغز، علت خونریزی و محل خونریزی مورد بررسی قرار گیرد. در سکته مغزی خون ریزی داخل مغز مداخلات اورژانسی و مراقبتهای فوری ضروری است و میبایست سریعا خونریزی داخل مغز و جمجمه کنترل گردد.
برحسب همین موارد محل و میزان خونریزی و شدت آسیب به مغز و وضعیت هوشیاری بیمار، میتوان میزان نتیجهگیری درمان را نیز پیشبینی نمود. برخی از افراد به دلایل مختلف خونریزیهای مجدد را تجربه میکنند که باید مورد بررسی قرار گیرد، چون که سکته هموراژیک مکرر و عوارض ناشی از آن، نتیجه درمان را کم کرده و ناتوانی فرد را بیشتر میکند.
در صورت خونریزی زیاد و برای کاهش تورم جراحی کرانیتومی ضرورت پیدا میکند. برای کاهش فشار داخل جمجمه علاوه بر جراحی از داروهای مختلف نیز استفاده میکنند. در صورت بروز تشنج یا ریسک ایجاد تشنج تجویز داروهای ضدتشنج ضروری میباشد.
ممکن است با توجه به زمینههای مختلف بیماری و خونریزی مداخلات دیگری کم تهاجمی طبق نظر پزشک انجام میگیرد.
تجویز مختلف دارویی با توجه به علل مختلف و زمینههای مختلف اختصاصی فرد انجام میگیرد. به طور مثال اگر فردی به علت فشار خون بالا دچار سکته هموراژیک شده است باید از داروهای کاهش فشار خون استفاده شود.
یا مثال دیگر اینکه ممکن است فردی به علت استفاده زیاد از داروهای رقیق کننده خون دچار سکته مدل خونریزی داخل جمجمه شده باشد که باید مصرف داروهای رقیق کننده او اصلاح گردد.
بهبود و توانبخشی سکته مغزی
پس از درمان اورژانسی شما باید حداقل به مدت یک روز تحت مراقبت شدید باشید. پس از آن مراقبتهای سکته مغزی بر کمک به بازیابی هر چه بیشتر عملکردتان و بازگشت به زندگی مستقل تمرکز خواهد کرد.
شدت سکته مغزی شما به ناحیه درگیر در مغز و میزان آسیب بافتی بستگی دارد. اگر سکته مغزی سمت راست مغز شما را تحت تاثیر قرار داده باشد، حرکت و حس سمت چپ بدنتان ممکن است دچار مشکل شود. اگر سکته ی مغزی به بافت مغز سمت چپ آسیب برساند، حرکت و حس سمت راست بدن شما ممکن است تحت تاثیر قرار گیرد. آسیب به سمت چپ مغز ممکن است باعث اختلال در تکلم و گفتار شود.
بیشتر نجات یافتگان از سکته مغزی به برنامه توانبخشی می روند. پزشک شما سختترین برنامه درمانی که میتوانید بر اساس سن، وضعیت سلامت کلی و درجه ناتوانی ناشی از سکته تحمل کنید را برای شما توصیه می کند.
پزشک سبک زندگی، علایق و اولویتهای شما و نیز در دسترس بودن اعضای خانواده یا دیگر مراقبین را در نظر میگیرد.
توانبخشی سکته مغزی ممکن است قبل از ترک بیمارستان برای شما آغاز شود. بعد از ترخیص شما باید برنامهتان را در یک مرکز توانبخشی در همان بیمارستان، مرکز توانبخشی دیگر، به عنوان یک بیمار سرپایی در مرکز مراقبتهای پرستاری یا در خانه ادامه دهید.
بهبود سکته مغزی در هر فرد متفاوت است. بسته به وضعیت شما، تیم درمان میتواند شامل موارد زیر باشد:
پزشک آموزش دیده در زمینه بیماریهای مغز و اعصاب (متخصص داخلی مغز و اعصاب یا نورولوژیست)
- متخصص طب فیزیکی و توانبخشی
- فیزیوتراپیست و کاردرمانگر
- گفتاردرمان (آسیب شناس گفتار)
- متخصص ارتوپد فنی
- روانپزشک یا روانشناس
- پرستار توانبخشی
- متخصص تغذیه
- متخصص ورزش درمانی
- متخصص طب کار
- مددکار اجتماعی
شناخت دلایل و پیشگیری از سکته مغزی
شناخت عوامل خطر یا دلایل بروز سکته مغزی و رعایت دستورات پزشک و پیروی کردن از یک سبک زندگی سالم، بهترین گامهایی هستند که میتوانید برای پیشگیری از سکته ی مغزی بردارید. اگر شما سابقه سکته ی مغزی یا یک حمله گذرای ایسکمیک داشتهاید این گامها میتوانند به جلوگیری از وقوع یک سکته مغزی دیگر کمک کنند.
مراقبتهای پیگیری که شما در بیمارستان یا بعد از آن دریافت میکنید نیز میتوانند نقش مهمی داشته باشند. بسیاری از راهکارهای پیشگیری از سکته مغزی در کل مشابه راهکارهای جلوگیری از بیماریهای قلبی است.
توصیههای سبک زندگی سالم شامل موارد زیر است:
- کنترل فشار خون بالا (هایپرتنشن)
- کاهش میزان کلسترول و چربی اشباع شده رژیم غذایی
- ترک مصرف تنباکو
- کنترل دیابت
- حفظ وزن سالم
- مصرف رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات
- ورزش منظم
- ترک مصرف الکل
- درمان آبسه انسدادی هنگام خواب
- اجتناب از مصرف مواد غیرمجاز
کنترل فشار خون بالا (هایپرتنشن)
این یکی از مهمترین کارهایی است که شما میتوانید برای کاهش ریسک سکته مغزی انجام دهید. اگر شما یک سکته مغزی را پشت سر گذاشتهاید، کاهش فشار خون میتواند به جلوگیری از یک حمله سکته مغزی گذرا کمک کند. تغییر سبک زندگی و داروها اغلب برای درمان فشار خون بالا استفاده میشود.
کاهش میزان کلسترول و چربی اشباع شده رژیم غذایی
مصرف کمتر کلسترول و چربی، به ویژه چربی اشباع و چربی ترانس، میتواند تشکیل رسوب در شریانها را کاهش دهد. اگر شما نتوانید تنها از طریق رژیم غذایی کلسترول خود را کنترل کنید، پزشک شما ممکن است داروی کاهش دهنده کلسترول تجویز کند.
ترک مصرف تنباکو
مصرف سیگار خطر سکته مغزی را در افراد سیگاری و کسانی که در معرض دود سیگار هستند، افزایش میدهد. ترک مصرف تنباکو خطر سکته مغزی را کاهش میدهد.
کنترل دیابت
رژیم غذایی، ورزش و کاهش وزن میتواند به حفظ فند خون شما در یک محدوده سالم کمک کند. اگر عوامل مرتبط با سبک زندگی برای کنترل دیابت کافی نباشد، پزشک شما ممکن است داروی دیابت تجویز کند.
حفظ وزن سالم
اضافه وزن با دیگر عوامل خطر سکته مغزی همچون فشار خون بالا، بیماریهای قلبی عروقی و دیابت مرتبط است.
مصرف رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات
یک رژیم غذایی حاوی پنج یا تعداد بیشتری از وعدههای روزانه میوه و سبزیجات میتواند ریسک سکته مغزی را در شما کاهش دهد. رژیم غذایی مدیترانهای که شامل روغن زیتون، میوه، آجیل، سبزیجات و غلات دارای سبوس است میتواند کمک کننده باشد.
ورزش منظم خطر ابتلا به سکته مغزی را کاهش میدهد
ورزش هوازی خطر سکته مغزی را از راههای مختلف کاهش میدهد. ورزش می تواند فشار خون شما را کاهش دهد، سطح کلسترول خوب را افزایش دهد و سلامت کلی عروق خونی و قلب را بهبود بخشد.
همچنین به کاهش وزن، کنترل دیابت و کاهش استرس شما کمک می کند. بتدریج حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت فیزیکی متوسط همچون راه رفتن، پیاده روی سریع، شنا کردن یا دوچرخه سواری در بیشتر روزهای هفته انجام دهید.
ترک مصرف الکل
مصرف بیش از حد الکل خطر فشار خون بالا، سکته مغزی ایسکمیک و سکته مغزی هموراژیک (ناشی از خونریزی) را افزایش میدهد. الکل همچنین ممکن است با دیگر داروهای دریافتی شما تداخل ایجاد کند. با پزشک خود راجع به این که چه چیزی برای شما مناسب است صحبت کنید.
درمان آبسه انسدادی هنگام خواب
اگر علایم آبسه انسدادی هنگام خواب را دارید، پزشک شما ممکن است یک بررسی خواب برای شما توصیه کند. آبسه انسدادی هنگام خواب یک اختلال خوابیدن است که باعث میشود تنفس شما برای مدت کوتاهی مکررا هنگام خواب متوقف شود.
درمان آن شامل وسیله ایست که فشار مثبت راههای هوایی را از طریق یک ماسک ایجاد میکند تا راه هوایی شما را هنگام خواب باز نگه دارد.
اجتناب از مصرف مواد غیرمجاز
ثابت شده که برخی مواد خیابانی همچون کوکایین و متامفتامین خطر سکته مغزی یا حمله گذرای ایسکمیک را افزایش میدهد.
دارو برای پیشگیری از سکته مغزی
اگر شما یک سکته مغزی گذرا ایسکمیک را پشت سر گذاشتهاید، پزشک شما ممکن است داروهایی را برای کاهش خطر وقوع یک سکته مغزی دیگر تجویز کند. انواع دارو برای پیشگیری از سکته مغزی شامل موارد زیر است:
- داروهای ضد پلاکتی
- داروهای ضد انعقادی
داروهای ضد پلاکتی
پلاکتها سلولهایی در خون شما هستند که تشکیل لخته میدهند. دارو های ضد پلاکتی چسبندگی این سلولها را کاهش میدهند و تمایل به ایجاد لخته در آنها را پایین میآورند. بیشترین داروی ضدپلاکتی مورد استفاده آسپرین است.
پزشک شما میتواند به تعیین دوز مناسب آسپرین کمک کند. کلوپیدگرول (پلاویکس) از دیگر داروهای ضدپلاکتی تجویزی توسط پزشکان است.
داروهای ضدانعقادی
این داروها لخته شدن خون را کاهش میدهند. هپارین سریع الاثر است و میتواند برای دوره کوتاهی در بیمارستان استفاده شود. وارفارین دیر اثر ممکن است برای دوره طولانیتری استفاده شود.
وارفارین یک داروی رقیق کننده خون قوی است و شما باید آن را دقیقا مطابق دستور دریافت کنید و مراقب عوارض جانبی آن باشید. همچنین نیازمند آزمایشهای خون منظم هستید تا تاثیرات وارفارین را بررسی کنید.
چندین داروی رقیق کننده خون جدیدتر، برای پیشگیری از وقوع سکته مغزی در افرادی که ریسک بالایی دارند در دسترس است. این داروها شامل دابیگاتران (پراداکسا)، ریواروکسابان (اکسارلتو)، آپیکسابان (الیکویس) و ادوکسابان است.
اینها از وارفارین کوتاهاثرتر هستند و معمولا نیازمند آزمایشات خون منظم برای بررسی توسط پزشک شما نیستند. این داروها همچنین با خطر عوارض خونریزی پایینتری همراه هستند.
آنچه بیماران سکته مغزی درباره مراقبت از خود باید بدانند
سکته مغزی اتفاقی است که زندگی شما را تغییر میدهد و به همان اندازه که عملکرد فیزیکیتان را تحت تاثیر قرار میدهد، بر روی احساسات شما نیز تاثیرگذار است. شما ممکن است گاهی اوقات احساس ناامیدی، درماندگی، افسردگی و بیتفاوتی کنید. همچنین ممکن است تغییرات خلقی و کاهش میل جنسی را تجربه کنید.
حفظ عزت نفس، برقراری ارتباط با دیگران و پرداختن به علایق خود قسمتهای مهمی از روند بهبودی شما هستند. چندین راهکار میتواند به شما و مراقبین شما کمک کند، از جمله موارد زیر:
به خودتان سخت نگیرید
این را بپذیرید که بهبود فیزیکی و احساسی، تلاش زیادی را میطلبد و زمانبر است. برای یک وضعیت عادی جدید هدفگذاری کنید و این روند را جشن بگیرید. برای استراحت زمان اختصاص دهید.
در یک گروه حمایتی عضو شوید
ملاقات با افراد دیگری که بر سکته مغزی غلبه کردهاند این اجازه را به شما میدهد که بیرون بروید و تجربیاتتان را به اشتراک بگذارید، تبادل اطلاعات کنید و روابط دوستانه جدیدی ایجاد کنید.
بگذارید خانواده و دوستانتان نیازهای شما را بدانند: ممکن است افراد بخواهند کمک کنند اما ندانند که چکار باید بکنند. بگذارید آنها بدانند که چگونه میتوانند کمک کنند، برای مثال با آوردن یک وعده غذایی و خوردن آن با شما و صحبت کردن یا شرکت در رویدادهای اجتماعی یا فعالیتهای مذهبی همراه شما.
چالشهای برقراری ارتباط در افراد مبتلا به سکته مغزی
مشکلات گفتاری میتواند شما را دچار خستگی و ناامیدی کند. در اینجا چند توصیه برای کمک به شما و مراقبین شما جهت غلبه بر مشکلات گفتاری آورده شده است:
تمرین کردن
تلاش کنید روزی حداقل یک گفتگو داشته باشید. این باعث میشود یاد بگیرید چه چیزی بیشتر برای شما مفید است. همچنین این کار به شما کمک میکند احساس کنید در ارتباط هستید و اعتماد به نفستان را باز یابید.
آرام باشید و زمان صرف کنید
صحبت کردن می تواند آسانتر و لذت بخشتر باشد زمانی که در یک موقعیت آرامش بخش هستید و عجله ندارید. بعضی از افرادی که سکته مغزی را تجربه کردهاند، پیبردهاند که بعد از شام زمان مناسبی برای این کار است.
به روش خودتان صحبت کنید
زمانی که در حال بهبود سکته مغزی هستید ممکن است از کلمات کمتری استفاده کنید، بر حالات بدنی خود تکیه کنید یا از تن صدایتان برای برقراری ارتباط استفاده کنید.
استفاده از وسایل کمکی برای ارتباط و نمایش
شما ممکن است استفاده از کارتهای راهنما را برای نشان دادن کلمات پرکاربرد یا عکسها برای دوستان صمیمی و اعضای خانواده، یک برنامه تلویزیونی محبوب، حمام یا دیگر نیازها و خواستههای معمولتان کمک کننده بدانید.
منابع
- Medlineplus.gov
- National Institute of Neurological Disorders
- FamilyDoctor.org
- mayoclinic.org
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)