فیزیوتراپی روماتیسم برای بهبود عملکرد روزانه و مشارکت اجتماعی از طریق بهبود قدرت عضلانی، استقامت هوازی، تحرک و ثبات یا هماهنگی مفاصل استفاده می‌شود. هدف از فیزیوتراپی روماتیسم، تسکین درد و جلوگیری از آسیب بیشتر به مفاصل و از دست دادن عملکرد آن است. کاربردهای فیزیوتراپی و توانبخشی نقش تعیین‌کننده‌ای در بهبود این عارضه و کاهش ناتوانی‌های زندگی روزمره بیماران دارد.
فیزیوتراپی روماتیسم
فیزیوتراپی روماتیسم روش‌های مختلفی دارد. از جمله این روش‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
این روش رایج‌ترین راه در درمان روماتیسم ( آرتریت روماتوئید) می‌باشد. سرما درمانی بیشتر در روماتیسم حاد و گرما درمانی در وضعیت مزمن استفاده می‌شود.
با استفاده از گرما، درد متوقف می‌شود، اسپاسم عضلانی برطرف شده و خاصیت ارتجاعی ساختارهای اطراف مفصل باز می‌گردد. بهتر است از گرمادرمانی قبل از تمرینات ورزشی استفاده شود. گرما درمانی ممکن است به صورت هات‌پک سطحی، اشعه مادون قرمز، پارافین یا آب درمانی اعمال شود. این روش درمانی به مدت ۱۰ الی ۲۰ دقیقه و به تعداد یک یا دو بار در روز توصیه می‌شود.
سرمادرمانی در مفاصل فعال که افزایش حرارت داخل مفصلی مضر می‌باشد، کاربرد دارد. پک یخ، اسپری نیتروژن و کرایوتراپی روش‌های مختلف استفاده از سرمادرمانی هستند.
تحریک الکتریکی در بیماران مبتلا به روماتیسم به جهت تسکین درد استفاده می‌شود. درمان با استفاده از روش تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست، رایج‌ترین روش در درمان روماتیسم می‌باشد.
آب درمانی برای روماتیسم به عنوان یکی از درمان‌های تاثیرگذار در بیماری‌های روماتیسمی، کاربرد زیادی دارد. هدف آب درمانی، تقویت عضلات، رفع اسپاسم دردناک عضلانی و درمجموع بهبود سلامتی بیمار است. آب درمانی دارای مکانیسم‌های عمل مکانیکی، شیمیایی و فیزیکی است. عمل مکانیکی آن دراستخر زمانی موثر واقع می‌شود که در حین انجام حرکات ورزشی و یا پیاده روی در آب، وزن بدن بین ۵۰ تا ۹۰ درصد کاهش یابد. ضعف عضلانی یا التهاب مفصل با استفاده از این روش درمانی تا حد زیاد قابل کنترل می‌باشد.
مطالعات مختلف نشان داده‌اند که آب درمانی منجر به شل شدن عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها و احساس آرامش می‌شود. کاهش احساس درد، افزایش آستانه تحمل درد و تسکین اسپاسم عضلانی در اثر تحریک فیبرهای عضلانی گاما، اتساع عروق محیطی و حذف واسطه‌های دردناک در آب درمانی اتفاق می‌افتد. علاوه‌براین، با افزایش ترشح استیل کولین از سیستم عصبی مرکزی از طریق فعال شدن سیستم عصبی پاراسمپاتیک، اثر آرام‌بخشی دارد. ترشح اندورفین در طول درمان نیز به بهبود بیماری کمک می‌کند.
توانبخشی روماتیسم مفصلی
توانبخشی روماتیسم مفصلی به بیماران کمک می‌کند تا بتوانند بیماری خود را مدیریت کنند. فیزیوتراپیست‌ها در کنار کاردرمانگران، روش‌های محافظت از مفاصل، استفاده از وسایل کمکی و انجام تمرینات توانبخشی را به بیماران آموزش می‌دهند.
کاردرمانی روماتیسم توانایی عملکردی بیماران مبتلا به روماتیسم را بهبود می‌بخشد. مداخلات کاردرمانی مانند وسایل کمکی و تجهیزات تطبیقی اثرات مفیدی بر حفاظت از مفاصل و حفظ انرژی در بیماران مبتلا به آرتریت دارند. دستگاه‌های کمکی به منظور کاهش نقص‌های عملکردی، کاهش درد و حفظ استقلال بیماران استفاده می‌شوند. صندلی‌های توالت، دستگیره‌های نگهدارنده در حمام و سرویس بهداشتی و غیره همگی ممکن است زندگی روزمره بیماران را تسهیل کنند. ابزار مورد نیاز برای افزایش سازگاری بیمار با محیط و افزایش استقلال عملکردی عمدتا توسط کاردرمانگر تعیین می‌شود.
ماساژ برای روماتیسم یک ابزار درمانی رایج است که انعطاف‌پذیری را بهبود می‌بخشد. این روش، اثربخشی سایر روش‌های درمانی را افزایش می‌دهد، سلامت عمومی را بهبود می‌بخشد و می‌تواند به کاهش تورم مفاصل ملتهب کمک کند. ماساژ در کاهش افسردگی، اضطراب و درد موثر است. همچنین ماساژ سطح هورمون استرس را کاهش می‌دهد.
ضعف عضلانی در بیماران مبتلا به روماتیسم ممکن است به دلیل بی‌حرکتی یا کاهش فعالیت‌های روزمره زندگی رخ دهد. حفظ قدرت عضلانی نه تنها برای بهبود عملکرد فیزیکی، بلکه برای تثبیت مفاصل و جلوگیری از آسیب مهم است.
قبل از تهیه یک برنامه ورزشی برای بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید، موارد زیر باید در نظر گرفته شود : نوع درگیری مفاصل، شدت بیماری، سن بیمار و سازگاری بیمار با درمان. مدت و شدت تمرین با توجه به بیمار تنظیم می‌شود. تمرینات کششی، قدرتی، تمرینات هوازی، و فعالیت‌های معمول روزانه ممکن است به عنوان اجزای تمرینات ورزشی استفاده شوند. نکات مهم تمرینات ورزشی برای روماتیسم:
روش‌های محافظت از مفاصل، مانند استراحت و آتل، استفاده از دستکش‌های فشاری، وسایل کمکی و تجهیزات تطبیقی، اثرات مفیدی در مدیریت علائم و ناهنجاری‌های روماتیسم دارند.
از آتل برای قراردادن مفصل در وضعیت مطلوب در حالت استراحت استفاده شود. لازم است مفاصل در مرحله حاد بیماری در حالت استراحت قرار گیرند. استراحت در بستر در موارد درگیری مفصل، باعث تسکین درد می‌شود. در این مرحله بسیار مهم است که مفاصل به طور کامل در موقعیت استراحت قرار گیرند. اسپلینت‌های ساخته شده از مواد نرم نیز می‌تواند موثر باشد. از آتل برای اهداف زیر استفاده می شود:
استفاده از دستکش‌های فشاری باعث می‌شود ورم مفاصل کاهش یابد. در بیمارانی که مبتلا به التهاب در دست‌ها یا انگشتان هستند، استفاده از دستکش‌های فشاری، ممکن است تنها به مدت یک ساعت یا فقط در شب موثر واقع شود. فشار ملایم وارد شده به دست و انگشتان منجر به مهار تورم مفاصل و کاهش درد می‌گردد.
فهرست منابع: