درد عصب سیاتیک کمر ناشی از تحریک، التهاب یا فشرده شدن عصب در قسمت پایین کمر است. شایعترین علت، فتق یا لیز خوردن دیسک است که باعث فشار بر روی ریشه عصبی میشود. گاهیاوقات تشخیص علت کمردرد دشوار است، اما گاهیاوقات میتوانید به راحتی آن را مشخص کنید. سیاتیک یکی از مواردی است که تشخیص آن ساده است. درمانهای خانگی میتوانند به سرعت عمل کنند. اکثر افراد مبتلا به سیاتیک با گذشت زمان و درمانهای خودمراقبتی بهبود مییابند.
عصب سیاتیک کمر
سیاتیک درد عصبی ناشی از آسیب یا تحریک عصب سیاتیک است. عصب سیاتیک طولانیترین و ضخیمترین (تقریبا به عرض انگشت) عصب بدن است. در واقع از پنج ریشه عصبی تشکیل شده است: دو ریشه از ناحیه تحتانی کمر به نام ستون فقرات کمری و سه ریشه از قسمت نهایی ستون فقرات به نام ساکروم. پنج ریشه عصبی به هم میرسند و عصب سیاتیک راست و چپ را تشکیل میدهند. در هر طرف بدن شما، یک عصب سیاتیک از لگن، باسن و پایین پا میگذرد و درست زیر زانو ختم میشود. سپس عصب سیاتیک به اعصاب دیگر متصل میشود که به سمت پایین پا و انگشتان پا ادامه مییابد.
اصطلاح سیاتیک معمولا برای توصیف هر دردی که از کمر منشا میگیرد و به پایین ساق پا میرسد استفاده میشود. اگر سیاتیک دارید، درد خفیف تا شدید را در هر نقطه از مسیر عصب سیاتیک تجربه میکنید. همچنین سیاتیک میتواند باعث ضعف عضلانی پا، بیحسی در ساق پا و احساس سوزن سوزن شدن ناخوشایند در ساق پا، پا و انگشتان پا شود.
درد عصب سیاتیک چه حسی دارد؟
افراد درد سیاتیک را بسته به علت آن به روشهای مختلفی توصیف میکنند. برخی از افراد درد را به صورت درد شدید، تیرکشنده و برخی دیگر این درد را به عنوان سوزش یا خنجر زدن توصیف میکنند. درد ممکن است دائمی باشد یا ممکن است بیاید و برود. همچنین معمولا درد ساق پا در مقایسه با کمر شدیدتر است. اگر برای مدت طولانی بنشینید یا بایستید، هنگام ایستادن و زمانی که بالاتنه خود را بچرخانید، ممکن است درد بدتر شود. حرکت اجباری و ناگهانی بدن مانند سرفه یا عطسه نیز میتواند درد را بدتر کند.
علائم عصب سیاتیک
علائم سیاتیک میتواند در افراد متفاوت باشد. برخی علائم عبارتند از:
- درد متوسط تا شدید در ناحیه کمر، باسن و پایین ساق پا
- بیحسی یا ضعف در ناحیه کمر، باسن، ساق پا یا پاها
- احساس سوزن و سوزن در پاها و انگشتان پا
- افزایش درد با حرکت
عوامل خطر سیاتیک چیست؟
برخی عوامل جسمانی و محیطی میتوانند میزان ابتلا به سیاتیک را افزایش دهند. عوامل خطر سیاتیک عبارتند از:
- آسیب دیدگی قبلی: آسیب به کمر یا ستون فقرات، شما را در معرض خطر بیشتری برای سیاتیک قرار میدهد.
- سن: با افزایش سن، بافت استخوانی و دیسکهای ستون فقرات فرسوده میشود. کهولت سن میتواند اعصاب را در معرض خطر آسیبدیدگی یا تحت فشار قرار دهد و یا جابجاییهایی در استخوان، دیسک و رباطها ایجاد کند.
- وزن: ستون فقرات مانند یک جرثقیل عمودی است. عضلات وزنه تعادل هستند. وزنی که در جلوی بدن خود حمل میکنید، همان چیزی است که ستون فقرات(جرثقیل) باید بلند کند. هر چه وزن بیشتری داشته باشید، عضلات کمر باید بیشتر کار کنند. این میتواند منجر به کشیدگی کمر، درد و سایر مشکلات کمر شود.
- عضلات ضعیف: عضلات پشت و شکم شما هرچه قویتر باشد، حمایت بیشتری برای کمرتان خواهید داشت.
- مشاغل سنگین: مشاغلی که به بلند کردن اجسام سنگین نیاز دارند ممکن است خطر ابتلا به مشکلات کمر و استفاده از کمر را افزایش دهند.
- ورزش نامناسب: حتی اگر از نظر بدنی مناسب و فعال باشید، اگر در طول ورزش یا سایر تمرینات قدرتی از فرم مناسب بدن پیروی نکنید، باز هم میتوانید مستعد ابتلا به سیاتیک باشید.
- دیابت: دیابت احتمال آسیب عصبی و احتمال ابتلا به سیاتیک را افزایش میدهد.
- آرتروز: آرتروز میتواند به ستون فقرات آسیب برساند و اعصاب را در معرض آسیب قرار دهد.
- سبک زندگی: نشستن برای مدت طولانی و ورزش نکردن میتواند خطر ابتلا به سیاتیک را افزایش دهد.
- دود: نیکوتین موجود در تنباکو میتواند به بافت ستون فقرات آسیب برساند، استخوانها را ضعیف کند.
علت سیاتیک
سیاتیک میتواند ناشی از چندین بیماری مختلف باشد از جمله:
- فتق دیسک
فتق دیسک شایعترین علت سیاتیک است. باعث فشار بر روی ریشههای عصبی میشود. دیسکها پدهای بالشتکی بین هر مهره ستون فقرات هستند. فشار مهرهها میتواند باعث برآمدگی(فتق) در دیواره بیرونی آن شود. هنگامی که فتق دیسک برای مهرههای کمر شما اتفاق میافتد، میتواند بر روی عصب سیاتیک فشار بیاورد.
- دژنراتیو دیسک
دژنراتیو دیسک به ساییدگی طبیعی دیسک بین مهرههای ستون فقرات اطلاق میشود. فرسودگی دیسکها ارتفاع آنها را کوتاه میکند و منجر به باریک شدن مسیرهای عصبی میشود. تنگی کانال نخاعی میتواند ریشههای عصب سیاتیک را در حین خروج از ستون فقرات فشار دهد. تنگی کانال نخاعی باریک شدن غیر طبیعی کانال نخاعی است. این باریک شدن فضای موجود برای نخاع و اعصاب را کاهش میدهد.
- سندرم پیریفورمیس
سندرم پیریفورمیس یک اختلال عصبی عضلانی غیرشایع است. زمانی ایجاد میشود که عضله پیریفورمیس که در عمق باسن قرار دارد، سفت یا دچار اسپاسم شود . این میتواند به عصب سیاتیک فشار وارد کند و آن را تحریک کند.
- سندرم دم اسبی
سندرم دم اسبی یک بیماری نادر اما جدی است که روی اعصاب انتهای طناب نخاعی به نام دم اسبی تاثیر میگذارد. این سندرم باعث درد در ساق پا، بیحسی در اطراف مقعد و از دست دادن کنترل روده و مثانه شود.
- تومورهایی در کانال نخاع کمری که عصب سیاتیک را تحت فشار قرار میدهند.
- اسپوندیلولیستزیس یا لغزش مهره ها
لغزش مهرهها یا لیزخوردگی مهره یعنی یک مهره روی مهرهی پایینی لیز بخورد.
- آرتروز
خارهای استخوانی(لبههای دندانهدار استخوان) میتوانند بر روی عصب سیاتیک فشار بیاورند و با این اتفاق، عصب سیاتیک ممکن است تحریک شود.
- آسیب به ستون فقرات کمری
روش های تشخیص سیاتیک
در تشخیص سیاتیک، پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی میکند. سپس علائم را مورد ارزیابی قرار میدهد. در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است قدرت و رفلکس عضلات شما را بررسی کند. به عنوان مثال، ممکن است از شما خواسته شود که روی انگشتان پا یا پاشنه پا راه بروید، از حالت چمباتمه بلند شوید و درحالیکه به پشت دراز کشیدهاید، پاهای خود را یکی یکی بلند کنید. درد ناشی از سیاتیک معمولا در طول این فعالیتها بدتر میشود. همچنین با توجه به معاینات اولیه، ممکن است تصویربرداری و آزمایشهای دیگر انجام شود. روشهای تشخیص سیاتیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اشعه ایکس ستون فقرات برای بررسی شکستگیهای ستون فقرات، مشکلات دیسک، عفونتها، تومورها و خارهای استخوانی
- تصویربرداری(MRI) یا توموگرافی کامپیوتری(CT) اسکن برای دیدن تصاویر دقیق از استخوان و بافتهای نرم پشت. ام آر آی میتواند فشار روی عصب، فتق دیسک و هر بیماری آرتروزی را که ممکن است به عصب فشار وارد کند را نشان دهد. MRI معمولا برای تایید تشخیص سیاتیک تجویز میشود.
- الکترومیوگرافی یا نوار عصب و عضله برای بررسی چگونگی عبور تکانههای الکتریکی از طریق عصب سیاتیک و پاسخ عضلات به کار میرود.
درمان سیاتیک
هدف از درمان سیاتیک کاهش درد و افزایش تحرک است. بسته به علت، بسیاری از موارد سیاتیک به مرور زمان با برخی درمانهای خودمراقبتی ساده از بین میروند. درمانهای سیاتیک عبارتند از:
- استفاده از کیسه یخ یا کیسه داغ: ابتدا از کیسه یخ برای کاهش درد و تورم استفاده کنید. کیسه یخ را در یک حوله پیچیده و روی ناحیه آسیب دیده بگذارید. به مدت ۲۰ دقیقه، چند بار در روز استفاده کنید. بعد از چند روز اول به کیسه گرم یا پد گرمکن تغییر دهید. هر بار ۲۰ دقیقه اعمال کنید.
- مصرف داروهای بدون نسخه: داروهایی برای کاهش درد، التهاب و تورم مصرف کنید. بسیاری از داروهای رایج بدون نسخه در این دسته که داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) نامیده میشوند، شامل ایبوپروفن و ناپروکسن، هستند.
- انجام حرکات کششی ملایم: حرکات کششی مناسب را از یک متخصص فیزیوتراپی با تجربه در مورد کمردرد بیاموزید. همزمان با تقویتهای عمومی، تقویت عضلات مرکزی و تمرینات هوازی کار کنید.
- داروهای تجویزی: پزشک ممکن است شل کنندههای عضلانی مانند سیکلوبنزاپرین را برای تسکین ناراحتی مرتبط با اسپاسم عضلانی تجویز کند. سایر داروها با اثر تسکین درد که ممکن است امتحان شوند عبارتند از داروهای ضد افسردگی سه حلقهای و داروهای ضد تشنج.
- فیزیوتراپی: هدف فیزیوتراپی انجام حرکات ورزشی است که با کاهش فشار روی عصب سیاتیک را کاهش میدهد. یک برنامه ورزشی باید شامل تمرینات کششی برای بهبود انعطافپذیری عضلات باشد. فیزیوتراپیست با توجه به درد و شرایط با شما کار میکند و تمرینهایی را برای تقویت عضلات پشت، شکم و پاهای شما توصیه میکند.
- تزریقات نخاعی: تزریق کورتیکواستروئید، یک داروی ضد التهاب به کمر ممکن است به کاهش درد و تورم اطراف ریشههای عصبی آسیبدیده کمک کند. تزریقات باعث تسکین درد و تحت بی حسی موضعی به عنوان یک درمان سرپایی انجام میشود. ممکن است هنگام تزریق، کمی فشار و احساس سوزش داشته باشید.
- عمل جراحی: این گزینه معمولا برای زمانی که عصب فشرده شده باعث ضعف قابل توجه، از دست دادن کنترل روده یا مثانه میشود یا زمانی که دردی دارید که به تدریج بدتر میشود یا با درمانهای دیگر بهبود نمییابد، استفاده میشود. جراحان میتوانند خار استخوان یا بخشی از فتق دیسک را که بر روی عصب فشرده شده فشار میآورد، خارج کنند.
فیزیوتراپی سیاتیک
فیزیوتراپی سیاتیک معمولا درمان خط اول برای تسکین، درمان و پیشگیری از علائم این اختلال میباشد. فیزیوتراپی میتواند به درمان کمک کند و خطر بروز مجدد آسیب در آینده را کاهش دهد. روشهای فیزیوتراپی عصب سیاتیک با توجه به درد و شرایط فرد عبارتند از:
- تمرینات اکستنشن و فلکشن کمر
- ماساژ درمانی
- سوزن خشک یا درای نیدلینگ
- ورزش
- حرکات کششی
- تحریک الکتریکی عصب
- اولتراسوند تراپی
- مگنت تراپی
- تمرینات اکستنشن و فلکشن کمر
اغلب افراد مبتلا به کمردرد و سیاتیک با حرکت جهتدار خاص ستون فقرات احساس تسکین میکنند. یک فیزیوتراپ معمولا ترجیحات جهتدهی فرد را قبل از تجویز تمرینات ارزیابی میکند، زیرا این تمرینات متناسب با بیمار و علائم خاص وی است. این تمرینات شامل خم شدن به عقب(کشش) و جلو(فلکسیون) است. این حرکت جهت دار جزء مهمی از روش مکنزی است که به عنوان تشخیص و درمان مکانیکی (MDT) نیز شناخته میشود.
- ماساژ درمانی
ماساژ درمانی میتواند روشی موثر برای درمان عصب سیاتیک باشد. با آزاد کردن تنش در عضلاتی که به عصب فشار وارد میکنند، عمل میکند. ماساژ همچنین به ترشح اندورفین کمک میکند که به کاهش درد کمک میکند.
- سوزن خشک یا درای نیدلینگ
شواهد نشان میدهد که سوزن خشک میتواند روش موثری برای درمان سیاتیک باشد. با قرار دادن سوزنهای ریز در نقاط خاصی از بدن، میتواند به کاهش التهاب، کاهش درد و تشویق عضلات اطراف عصب سیاتیک برای شل شدن کمک کند.
- ورزش
در گذشته پزشکان استراحت در بستر را به عنوان بهترین راه برای مقابله با سیاتیک توصیه میکردند. در تحقیقات فعلی نشان میدهد که بهتر است فعال بمانید. حفظ سطح متوسط فعالیت به کاهش التهاب و کاهش خطر تحریک عصب کمک میکند. فیزیوتراپیست شما میتواند یک برنامه ورزشی توانبخشی طراحی کند تا از آسیبهای بعدی جلوگیری کند.
- حرکات کشش
حرکات کششی با کاهش فشار روی عصب سیاتیک به کاهش درد کمک میکند. فیزیوتراپیست بر اساس نیازهای خاص شما برخی از حرکات کششی را توصیه میکند.
اهداف فیزیوتراپی و ورزش در درمان عصب سیاتیک
فیزیوتراپی و ورزش در درمان سیاتیک به تقویت و تحرک بافتهای کمر، لگن، شکم، باسن و رانها کمک میکند. اهداف فیزیوتراپی و ورزش در درمان علائم و نشانههای سیاتیک عبارتند از:
- بازیابی الگوهای حرکتی و عملکردی بدون درد
- تسکین درد کمر، باسن، ران و ساق پا
- کاهش اسپاسم عضلانی
- بازیابی عملکرد ستون فقرات کمری و مفصل ساکروایلیاک
- بهبود تحرک پایین تنه
پیشگیری از سیاتیک
برخی از علتها ممکن است قابل پیشگیری نباشند، مانند بیماری دژنراتیو دیسک، سیاتیک ناشی از بارداری یا افتادن تصادفی. اگرچه ممکن است پیشگیری از همه موارد امکان پذیر نباشد، انجام اقدامات زیر میتواند به محافظت از کمر و کاهش خطر کمک کند:
- حفظ وضعیت بدنی: پیروی از تکنیکهای خوب وضعیت بدن در حالت نشسته، ایستاده، بلند کردن اجسام و خواب به کاهش فشار روی کمر کمک میکند. درد میتواند یک علامت هشدار اولیه باشد که نشان میدهد شما به درستی در یک راستا قرار ندارید. اگر شروع به احساس درد یا سفتی کردید، وضعیت خود را تنظیم کنید.
- سیگار نکشید: نیکوتین خونرسانی به استخوانها را کاهش میدهد. ستون فقرات و دیسکهای مهرهای را ضعیف میکند که فشار بیشتری به ستون فقرات و دیسکها وارد میکند و باعث مشکلات کمر و ستون فقرات میشود.
- حفظ وزن سالم: وزن اضافی و رژیم غذایی نامناسب با التهاب و درد در سراسر بدن شما همراه است. هر چه به وزن ایدهآل خود نزدیکتر باشید، فشار کمتری به ستون فقرات وارد میکنید.
- به طور منظم ورزش کنید: ورزش شامل کشش برای انعطافپذیر نگه داشتن مفاصل و تمریناتی برای تقویت هسته مرکزی بدن و عضلات کمر و شکم است. این عضلات برای حمایت از ستون فقرات شما کار میکنند. همچنین برای مدت طولانی ننشینید. از فعالیتهایی مانند شنا، پیادهروی، یوگا استفاده کنید.
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)